Thuế là một khoản thu bắt buộc và không bồi hoàn đối với các cá nhân, pháp nhân thuộc đối tượng chịu thuế theo quy định của Pháp luật. Thuế là công cụ mang tính chất bắt buộc. Tại Việt Nam, thuế được chia thành hai nhóm là thuế trực thu và thuế gián thu. Vậy hai loại thuế này có gì khác nhau? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu một cách chi tiết nhất.
Tổng quan về thuế trực thu và thuế gián thu
Thuế trực thu
Thuế trực thu là loại thuế đánh trực tiếp vào thu nhập của cá nhân, pháp nhân chịu thuế theo quy định của Pháp luật. Người nộp thuế trực thu đồng thời sẽ chính là người chịu thuế. Các cá nhân, pháp nhân sẽ phải nộp thuế này trực tiếp cho Chính phủ và không được chuyển nhượng cho cá nhân, pháp nhân khác.
Tổng quan về thuế trực thu
Một số loại thuế trực thu quen thuộc mà chúng ta có thể kể đến là thuế thu nhập cá nhân (đánh vào tiền lương, tiền công của người lao động) và thuế thu nhập doanh nghiệp (đánh vào lợi nhuận của doanh nghiệp)
>>> Xem thêm: Thuế trực thu là gì? Tổng hợp những điều cần biết về thuế trực thu
Thuế gián thu
Thuế gián thu là loại thuế đánh vào hàng hóa dịch vụ. Đây là công cụ điều tiết gián tiếp thông qua giá bán hàng hóa dịch vụ của Nhà nước. Theo đó, loại thuế này sẽ được công vào giá bán và người tiêu dùng sẽ là người chịu thuế nhưng người bán mới chính là người nộp thuế cho Nhà nước.
>>> Xem thêm: Thuế gián thu là gì? Có mấy loại thuế gián thu?
Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là một loại thuế gián thu phổ biến nhất, đánh vào giá trị tăng thêm của hàng hóa dịch vụ trong quá trình từ khi sản xuất đến khi tiêu dùng. Như vậy, trên thực tế thì doanh nghiệp kinh doanh hay hiểu đơn là người bán hàng không chịu thuế GTGT mà người tiêu dùng cuối cùng mới phải chịu thuế. Ngoài thuế GTGT thì thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu,… cũng là những loại thuế gián thu.
Tổng quan về thuế gián thu
Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Đối tượng chịu thuế
Điểm khác nhau cơ bản mà chúng ta có thể thấy rõ khi phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu chính là đối tượng chịu thuế. Đối với thuế trực thu thì người nộp thuế sẽ đồng thời là người chịu thuế. Ngược lại, người chịu thuế gián thu và người nộp thuế gián thu lại là 2 đối tượng khác nhau.
Mức độ quản lý
So với thuế gián thu thì thuế trực thu sẽ khó thu hơn vì nó được xác định dựa trên thu nhập hoặc kết quả kinh doanh và Nhà nước hoàn toàn không thể kiểm soát được. Do đó, hiện nay có rất nhiều trường hợp doanh nghiệp trốn thuế, làm ảnh hưởng đến công tác thu ngân sách Nhà nước.
Tình trạng trốn thuế trực thu
Ngược lại thì thuế gián thu sẽ dễ thu hơn vì được tính luôn vào giá bán của hàng hóa dịch vụ. Người tiêu dùng thường sẽ không quan tâm đến khoản thuế trong giá bán. Tại các quốc gia kém phát triển thì thuế gián thu là một nguồn thu chủ yếu. Trái lại, thuế trực thu sẽ là nguồn thu chính của các nước phát triển.
Mức độ tác động của thuế
Thuế trực thu thường ít tác động vào giá cả trên thị trường vì nó đánh vào thu nhập của cá nhân, pháp nhân chịu thuế. Trong khi đó, thuế gián thu lại trực tiếp ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa dịch vụ bởi loại thuế này được tính và cộng thẳng vào giá bán. Thuế suất thuế gián thu tăng sẽ làm cho giá bán hàng hóa dịch vụ tăng theo và ngược lại. Chính vì thế, đây được xem là một công cụ điều tiết trong nền kinh tế, tác động đến cung và cầu của thị trường.
Phương thức điều tiết
Phương thức điều tiết là một trong những điểm cần lưu ý khi phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu. Thuế trực thu là công cụ điều tiết trực tiếp vào thu nhập của các cá nhân, pháp nhân chịu thuế. Thuế gián thu thì điều tiết gián tiếp thông qua kênh giá bán hàng hóa dịch vụ.
Ưu điểm
Mỗi loại thuế đều có ưu điểm riêng nhằm hoàn thành tốt vai trò của mình đối với sự phát triển của nền kinh tế quốc gia. Thuế trực thu sẽ kìm hãm lạm phát, tạo ra sự công bằng giữa các đối tượng chịu thuế. Thuế gián thu tuy không làm được điều đó nhưng lại tác động trực tiếp vào cung cầu hàng hóa và hạn chế được rủi ro trốn thuế.
Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Hạn chế
Mặc dù có những ưu điểm nhất định nhưng cả hai loại thuế này đều tồn tại một vài hạn chế. Khi phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu, chúng ta có thể thấy rõ ràng rằng thuế trực thu rất khó thu kể cả khi Chính phủ đã có những biện pháp ngăn chặn trốn thuế nhưng nhiều hành vi bất hợp pháp vẫn diễn ra trong nhiều năm qua.
Còn đối với thuế gián thu thì loại thuế này đang gặp phải hạn chế là không thể bảo đảm sự công bằng giữa các đối tượng nộp thuế. Kể cả người có thu nhập cao hay thấp thì mức chịu thuế cũng tương đương nhau.
Ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Trong hoạt động lập pháp
Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động lập pháp vì nó góp phần tạo ra cách thức điều tiết riêng để xây dựng bộ luật Thuế phù hợp với mục tiêu điều tiết đồng thời phản ánh được phạm vi tác động của bộ luật.
Ngoài ra, đối với hoạt động lập pháp thì việc phân biệt thuế trực thu và gián thu còn giúp đảm bảo công bằng trong xã hội. Muốn điều tiết thu nhập thì phải tăng thuế trực thu, muốn ổn định nguồn thu Nhà nước thì tăng thuế gián thu. Từ đó cũng cân bằng được lợi ích của cả Nhà nước và người nộp thuế.
Ý nghĩa của việc phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Trong công tác tổ chức thu thuế
Trong công tác tổ chức hành thu thì phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu sẽ giúp chúng ta dễ dàng xác định phạm vi, nguyên tắc đánh thuế, đối tượng và cách thức tính thuế,… Từ đó có thể đưa ra các biện pháp thích hợp để phân định thẩm quyền của các cơ quan thuế nhằm mục đích quản lý thuế chặt chẽ và hiệu quả.
Vừa rồi là những thông tin hết sức hữu ích về hai loại thuế của nước ta. Qua bài viết trên, chúng tôi hy vọng rằng các bạn có thể phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu một cách rõ ràng để hiểu thêm về vai trò và lợi ích của việc thu thuế.
